Uranyum, gün gündeme giren ve enerji sektöründe pay sahibi olan bir elementtir. Dünyadaki teknolojik gelişmeler her geçen gün artarak devam etmektedir.
Gelişen teknolojinin faaliyet göstermesi için gereken enerji ihtiyacı da buna bağlı olarak artmaktadır. Uranyumu şu şekilde kısaca özetleyebiriz.
Uranyum
- Dünyadaki elektrik üretme santralleri arasında bulunan nükleer santrallerin ham maddesidir.
- ABD‘de üretilen elektrik enerjisinin %19‘unun ham maddesi olan nükleer santrallerden karşılanır.
- U-235 ve U-238 adında 2 önemli izotopu bulunmaktadır.
- 1789 yılında Martin Heinrich KLAAPROTH tarafından keşfedilip, 1842 yılında Eugene Melcihour PELİGOT tarafından izole edildikten sonra savaş sanayisinde silah, bomba vb. yapımlarında kullanılmaya başlanmıştır.
- 2. Dünya Savaşında kullanılan ve savaşın bitiş süresini kısaltan Japonya‘ya atılan atom bombasının ana ham maddeleri arasında bulunmaktadır.
- Savaş sonunda etkilerinin etik dışı ve etkisinin büyük olmasından dolayı dünyada uranyumun barış amacıyla enerji üretmesi kararı alındı.
Uranyumun elektrik üretimindeki önemini şu şekilde ifade edebiliriz;
- 1 Ton U-235 verdiği enerji, 3.3 Milyon ton kömürün, 2.2×109m3 Doğalgaz, 2.1×106 Ton Akaryakıt, 13×106 varil ham petrol ile eşdeğerdir.
Uranyumun Özellikleri
- Periyodik tabloda bulunan atom numarası 92 olan zayıf radyoaktif bir elementtir.
- Doğada saf halde bulunmaz.
- Kurşundan daha yoğun olup, çelikten daha yumuşaktır.
- U-234, U-235, U-238, gibi doğal ve U-233, U-236, U-237, U-239 gibi yapay izotopları bulunmaktadır.
- Uranyum; uranit, autinit, tobernit, koffinit gibi minerallerde bulunmaktadır.
- Radyoaktif bir element olduğu için nakliyatı, depolanması, kullanılması gibi konularda çok sıkı kurallar ve tedbirler alınmalıdır.
- 180 derecede ergir, 1132 derecede erir ve 3818 derecede kaynar.
- Atomsal parçalanma anında radyomu verir
- Demir görünüşlü, gümüş beyazı sert bir metaldir.
- Oda sıcaklığında metalik gri renginde ve katıdır, cama katıldığında yeşil-sarı bir renk verir.
Öneri Yazı: Bor Nedir? Ne İşe Yarar? bu konu hakkındaki makalemizi okumak için tıklayınız.
Uranyum Nasıl Elde Edilir?
Derinlerdeki yataklardan klasik yeraltı madencilik tekniklerini kullanarak yeryüzüne çıkartılır. Yeryüzüne çıkarıldıktan sonra yeteri kadar yoğunlaştırılmış bir arı ürün elde etmek için çeşitli kimyasal işlemler uygulanmaktadır.
Bu işlemlerin ana evresi filizin süzülmesi yani çözünme evresidir. Çözünme evresinde uranyumun işlemler sırasında bulunduğu biçime bağlı olarak farklı durumlar gerçekleşir. Ayrıca var olan artık maddelerin türüne göre de sulandırılmış sülfürik asit ya da soda çözeltisiyle gerçekleştirilir.
Art arda yapılan işlemler ardından bir oksit olarak uranyum elde edilir. Bu işlemler;
- Süzme,
- İyon değiştirme,
- Sıvı çıkartma yöntemleri
- Son arındırma evresi için uranilnitrat olarak ikinci kez eritme gibi..
Uranyumun Kullanım Alanları
- Nükleer santrallerde elektrik üretiminde
- Savaş sanayisinde silah üretimi, sert zırhların yapımında ve zırh delici mermilerin üretiminde,
- Seramik malzemeye renk vermek amacıyla mermer ve seramik fabrikalarında.
- Uranail asetat analitik uygulamalarında
- Dolaylı olaraktan tıp, tarım, bilimsel araştırmalar, sanayi ve uzay gibi alanlarda da aktiflik göstermektedir.
Uranyumun Türkiye’deki Rezervi
Türkiye’de 1990 yılına kadar devam eden aramalar sonucu; 5 yatakta toplam 9,129 ton rezerv ortaya konulmuştur. Fakat bulunan rezervleri yakıt olarak kullanılan nükleer santrallerin uranyum kriterlerinin altında kalmıştır.
Kaynakça
- https://www.enerji.gov.tr/tr-TR/Sayfalar/Uranyum-ve-Toryum
- https://www.1milyarbilgi.com/haber/uranyum-nedir-turkiyede-nerede-bulunur-haberi-1499.html
- https://www.nkfu.com/uranyum-nedir-uranyum-elementinin-ozellikleri/
- https://nukleerakademi.org/turkiye-uranyum-ve-toryum-yataklari/
- https://www.makaleler.com/uranyum-nedir-ozellikleri-nelerdir-nerelerde-kullanilir
- https://www.haberhane.com/yasam/uranyum-nedir-uranyum-ne-ise-yarar-h10666.html
- https://e-okulbilgi.com/uranyum-nedir-uranyumun-ozellikleri-nelerdir-542.html
- https://kaanil.blogcu.com/uranyum-nedir-uranyum-nasil-zenginlestirilir-uranyum-ne-ise-yara/11750563
